گاه‌شمار هنر و فرهنـگ
دیــداری مـدرن در ایـــــران
پیش‌طرح
«گاه‌شمار هنر و فرهنگ دیداری مدرن در ایران» روندِ رخ‌دادهای گوناگون هنری را هم‌راه با رویدادهای تاریخی مهم ایران در بازه‌ای نزدیک به ۱۵۰ سال ثبت می‌کند. بخش سمتِ راست گاه‌شمار به رویدادهای هنری و فرهنگ دیداری می‌پردازد و سمت چپ، به ثبت تاریخ اجتماعی و فرهنگی ایران و گاه جهان اختصاص دارد. برای حفظ یک‌پارچگی و امکان قیاس، سال‌شمار میلادی مبنای اصلی‌ست اما همه‌جا سال‌شمار خورشیدی نیز آمده است. ویرایش این گاه‌شمار به‌طور پیوسته ادامه خواهد داشت.
گاه‌شمار در سه بخش زیر ارایه‌می‌شود:
از واقع‌گرایی تا موزه‌ی ایران باستان
۱۸۴۸-۱۹۴۱
۱۲۲۶-۱۳۲۰
۱۸۴۸
۱۲۲۷: آغاز پادشاهی ناصرالدین شاه
لویجی پیشه، ح ۱۸۴۰-۱۸۶۰ (۱۲۲۷)، «ناصرالدین‌شاه»
ح ۱۸۹۰
آنتوان سِورُگین، ۱۸۸۸ (۱۲۶۷)، ناصرالدین شاه در پای مجسمه‌ی برنزی‌اش
آنتوان سِورگین، ح ۱۸۹۰ (۱۲۷۰)، فضای داخلی کاخ گلستان
۱۸۹۶
۱۲۷۵: ترور ناصرالدین شاه
۱۹۰۶
۱۲۸۵: امضای فرمان مشروطیت
نخستین دوره‌ی مجلس شورای ملی، ۱۹۰۶ (۱۲۸۵)
۱۹۰۷
۱۲۸۵: تاج‌گذاری محمدعلی‌شاه قاجار
۱۲۸۶: انتشار چرندوپرند به‌قلم علی‌اکبر دهخدا در صوراسرافیل
تصویر صفحه‌ی نخست روزنامه‌ی صور اسرافیل، (۱۳ ژوئن ۱۹۰۷)، دی ماه ۱۲۸۶
۱۲۸۶: بنیان‌گذاری روزنامه‌ی کشکول
۱۹۰۸
۱۲۸۷: به توپ‌بستن مجلس و آغاز استبداد صغیر
اعدام میرزا جهان‌گیرخان، مدیر روزنامه‌ی «صور اسرافیل»
انتشار نخستین رمان فارسی با نام «شمس و طغرا»
۱۹۱۰
۱۲۸۹: انتشار نخستین مجله‌ی ادبی‌هنری ایران با نام «بهار»
به‌دست اعتصام‌الملک
۱۹۱۴ تا ۱۹۱۸
۱۲۹۲ تا ۱۲۹۷: جنگ جهانی اول
۱۹۱۷
۱۲۹۶: انقلاب روسیه به رهبری «ولادیمیر لنین» و سرنگونی امپراتوری روسیه
۱۹۲۱
۱۳۰۰: انتشار نخستین داستان کوتاه در ایران به نام «یکی بود یکی نبود» از محمدعلی جمال‌زاده
۱۹۲۲
۱۳۰۱: سروده‌شدن «افسانه»ی نیما یوشیج
۱۳۰۱: تاسیس اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی
۱۹۲۴
۱۳۰۳: به‌قدرت رسیدن استالین در شوروی
۱۹۲۵
۱۳۰۴: به قدرت‌رسیدن رضا شاه
آغاز سلسله‌ی پهلوی
۱۹۲۶
۱۳۰۵: انتشار رمان «تهران مخوف» از مرتضی مشفق کاظمی
۱۹۳۰
۱۳۱۰: انتشار نخستین جلد «سیر حکمت در اروپا» نوشته‌ی محمدعلی فروغی
۱۹۳۳
۱۳۱۳: ریاست‌جمهوری فرنکلین دلنو رُزولت در امریکا
۱۳۱۳: به‌قدرت‌رسیدن حزب ناسیونال سوسیالیت به‌رهبری آدُلف هیتلر
۱۹۳۴
۱۳۱۳: آرام‌گاه فردوسی، طراح از هوشنگ سیحون برپایه‌ی طرحی از کریم طاهرزاده‌ی بهزاد، اجرا از حسین لُرزاده
۱۹۳۶
۱۳۱۴: اجرای رسمی کشف حجاب
دومین سال‌گرد کشف حجاب، ۱۹۳۷ (۱۳۱۵)
۱۳۱۴: انتشار دیوان اشعار پروین اعتصامی
۱۹۳۷
۱۳۱۵: انتشار «بوف کور» از صادق هدایت
۱۹۳۹ تا ۱۹۴۵
۱۳۱۸ تا ۱۳۲۴: جنگ جهانی دوم
۱۳۱۸: انتشار نخستین جلد «لغت‌نامه‌ی دهخدا»
۱۹۴۰
۱۳۱۹: انتشار کتاب «تاریخ مشروطه‌ی ایران» از احمد کسروی
۱۸۴۶
حدود سال ۱۲۲۶ : آموزش هنر میرزا ابوالحسن خان غفاری کاشانی، ملقب به صنیع‌الملک در اروپا
۱۸۵۱
۱۲۳۰: بنیان‌گذاری دارالفنون
آنتوان سِورُگین، ۱۹۳۰-۱۸۸۰ (۱۳۰۹-۱۲۵۹)
ساختمان و حیاط دارالفنون از بالای دروازه‌ی میدان توپ‌خانه
۱۸۵۸
صنیع‌الملک، ۱۸۵۸ (۱۲۳۸)، «پسران فرخ خان امین‌الدوله»
دهه‌ی ۱۸۷۰
%20Victoria%20and%20Albert%20Museum%2C%20L.jpg)
اسماعیل جلایر، دهه‌ی ۱۸۷۰ (۱۲۶۰)، «خانم‌ها دورِ سماور»
۱۸۸۵-۱۸۹۰
کمال‌الملک، ۱۸۸۵-۱۸۹۰ (ح ۱۲۶۹)، «تالار آینه»
کمال‌الملک، ۱۸۹۰-۱۸۹۹ (۱۲۷۸-۱۲۶۹)، «خودنگاره»
۱۸۹۱
موسی ممیزی، ۱۸۹۱ (۱۲۷۰)، «زن‌های قالی‌باف»
۱۸۹۳
محمود خان ملک‌الشعرا، ۱۸۱۳- ۱۸۹۳، (۱۱۹۲- ۱۲۷۲ خ)، «استنساخ»
۱۸۹۷
۱۲۷۶: سفر کمال‌الملک به اروپا و مطالعه‌ی کار نقاش‌هایی چون رمبرانت، رافائل، و تیسین.
۱۹۱۰
اسدالله الحسینی نقاش‌باشی، ۱۹۱۰ (۱۲۸۹)، «احمدشاه و کابینه‌ی عبدالحسین فرمان‌فرما»
هنرمند ناشناس، ح ۱۹۱۰ (۱۲۸۹)، «چهره‌ی شاهزاده‌خانم تاج‌السل»
۱۹۱۱
۱۲۹۰: بنیان‌گذاریِ مدرسه‌ی صنایع مستظرفه
۱۹۱۸
عباس رسام ارژنگی، ۱۹۱۸ (۱۲۹۷)، «طبیعت بی‌جان با هندوانه، هلو، و قاشق»
۱۹۲۳
۱۳۰۲: انتشار کتاب «سرآمدان هنر» اثر کریم طاهرزاده بهزاد
۱۹۲۹
۱۳۰۹: بنیان‌گذاریِ مدرسه‌ی هنرهای قدیم به ابتکار حسین طاهرزاده‌ی بهزاد
۱۳۰۹: ساخته‌شدن «آبی و رابی»، نخستین فیلم بلند سینمای ایران
توسط اوانس اوهانسیان
۱۹۳۱
۱۳۱۱: برگزاری نمایشگاه بین‌المللی هنر ایرانی در لندن توسط آرثر پُپ
۱۹۳۴
۱۳۱۳: ساخته‌شدن «دختر لر»، نخستین فیلم ناطق سینمای ایران
۱۳۱۳: بنیان‌گذاری دانشگاه تهران
محسن مقدم، ۱۹۳۷ (۱۳۱۵) ، لُگوی دانشگاه تهران (مرتضی ممیز در سال ۱۳۵۰ این لُگو را ویرایش کرد).
۱۹۳۶
محمد مدبر، ۱۳۱۵، «روز محشر»
۱۹۳۷
۱۳۱۶: بنیان‌گذاری موزه‌ی ایران باستان با معماری آندره گُدار
از خروس جنگی تا موزه‌ی هنرهای معاصر
۱۹۴۱-۱۹۷۹
۱۳۵۷ -۱۳۲۰
۱۹۴۱
۱۳۲۰: به‌قدرت‌رسیدن محمدرضا شاه
آغاز دوران پهلوی دوم
۱۹۴۳
۱۳۲۲: کنفرانس تهران با حضور سه رهبر متفقین برای تصمیم‌گیری درباره‌ی سرنوشت جنگ و پس از آن
۱۹۴۵